Afscheid van Janna

Janna wilde een viering, niet iets zwaars. De witte wijn werd als eerste ingekocht; de rest volgde eigenlijk vanzelf. En tijdens de zonsondergang lieten we haar los. 

Woorden van Eve

Lieve Janna, Hier sta ik dan. Ik heb vaak tegen je gezegd dat ik vond dat je me dit niet kon aandoen, maar ik wist ook dat dit moment ooit zou komen. Maar eerlijk is eerlijk, ik had niet gedacht dat ik uiteindelijk ruim een week met mijn overleden moeder in de kamer zou zitten. Het was een indrukwekkende ervaring, en het voelde vertrouwd. We konden nog even samen zijn, in het huis waar zoveel herinneringen liggen.

We hebben hier thuis zoveel tijd samen doorgebracht, vol warmte, gesprekken, humor en wijn. Maar zoals jullie weten waren de laatste maanden van mijn moeders leven zwaar. In oktober vertrok ze met een spoedindicatie naar het Reinaldahuis, omdat de artsen dachten dat ze agressieve longkanker had. Drie helse maanden, waarna bleek dat ze (waarschijnlijk...) helemaal geen kanker had. Op zich goed nieuws. Maar die tijd heeft haar fysiek en mentaal veel gekost. Naast de dementie die zich begon te manifesteren.

Lieve mam, toen ik middenin de nacht werd gebeld dat je was overleden, had ik maar één gedachte: Ik wil je zo snel mogelijk naar huis halen. Ik moet je rust herstellen. Dit huis, dat was jouw plek. Hier heb je zo lang gewoond, hier speelde ons leven zich af. Het voelde alleen maar juist om je hier terug te brengen.

Toen je hier kwam wonen, vertrok ik kort daarop naar Australië. Het was altijd chaos in die laatste momenten voordat ik vertrok – jij bracht me naar Schiphol terwijl ik nog halsoverkop mijn rugzak inpakte. Net zoals die keer dat ik vanuit hier voor mijn werk naar Rusland ging. Jij bracht me weg en schreef daarna op mijn Facebook: ‘Mooi op tijd vertrokken, Eve.’ Dat was typisch jij.

Je was altijd zo gul en ook behulpzaam, ook als het om klussen ging. Of beter gezegd: om planken maken. In elke ruimte zag jij wel een plek voor een plank aan de muur. En als ik je aankeek, wist ik al wat je zou zeggen: ‘Daar zouden heel goed planken kunnen’. Dat klussen en anderen helpen – dat was helemaal jouw ding.

Zo tipte je me ooit ook om een bed te kopen voor mijn nieuwe etage in Amsterdam. Je had namelijk De Beddengigant gezien in Velsen-Noord. Dus daar gingen we, met een flinke kater na een avond wijn en sigaretten. En uit beleefdheid tegenover de twee verkopers hebben we toen maar een bed besteld – dat pas twee maanden later werd geleverd en ook nog in de verkeerde kleur. Jij riep: 'We gaan nooit meer boven het kanaal! We gaan nooit meer boven het kanaal!' Later hebben we er nog vaak om gelachen. Hoe we daar liepen in die winkel, te beleefd om nog ‘nee’ te zeggen. 'Wat zijn we toch een sukkels', zeiden we wel vaker tegen elkaar. Maar dat was wie we waren. Vriendelijk, zelfs als dat betekende dat we met een kater een bed bestelden waar we niet bijzonder blij mee waren.

Terug naar dit huis. Het was meer dan een plek om te wonen; het was een thuis voor iedereen. Frank woonde hier nog een tijdje toen ik in Australië was. En later, na het overlijden van Inge, kwamen Nino en Luna hier vaak logeren. Jij maakte zelfs kamertjes voor ze op zolder, gescheiden door een boekenkast, zodat ze hun eigen plek hadden. Uit die tijd stamt ook jouw uitspraak ‘De bar is geopend.’ Want in de zorgen rondom de situatie van Inge, hebben we hier heel veel gepraat, onze zorg verlicht met wijn, en kwamen we eigenlijk nader tot elkaar. Je ging ook vaak mee met Inge naar het ziekenhuis.

Mam, je was altijd een bron van humor. Of het nu onze wijnavonden waren – waarbij je altijd nog een ‘staartje’ of ‘laatste drup’ inschonk - of onze gesprekken tot diep in de nacht. Ik zie mezelf nog staan in de woonkamer of boven bij je op de slaapkamer, terwijl ik je anekdotes vertelde waar je altijd zo om moest lachen. Bijvoorbeeld toen ik op maandagochtend om 9 uur een kansloze workshop had van mijn werk, waarbij we collectief moesten rondlopen op het liedje ‘Happy’. Iets wat wij zelfs nog samen hebben nagedaan, hier in de kamer. De oude buurman vertelde me laatst dat hij vroeger soms expres zijn tuindeur openhield om ons te horen lachen. Dat vond hij zo leuk: hoe wij samen praatten en lachten.

Maar hoewel je zo van praten hield, zat je ook vaak alleen. En eerlijk is eerlijk: in het ziekenhuis waar je in 2018 belandde vanwege hartproblemen, leek je soms bijna op te bloeien. Soms, als ik binnenkwam en je bed leeg aantrof, dacht ik: Oh nee, wat is er gebeurd? Maar dan bleek je op het bed van een medepatiënt te zitten, uitbundig pratend en mensen aan het lachen makend. Ze zeiden dan: 'Jij moet op tv. Jij moet de nieuwe Mies Bouwman worden!' En ja, ik heb je daarna nog vaak Mies Bouwman genoemd.

Eenmaal ontslagen uit het ziekenhuis, ging je door met je oude leven. Soms tegen beter weten in. 'Ik ben genezen!', riep je, als ik zei dat je de sigaretten nu toch echt moest laten liggen als hartpatiënt. En je stapte dapper weer in je auto, maar autorijden lukte toch niet meer zoals vroeger. Sindsdien werd je wereld kleiner, maar je warmte bleef groot. En Saar – jouw trouwe knuffelpoes – week geen moment van je zijde. Ze voelde alles aan en lag vaak bij je, precies daar waar je geopereerd was. Nu ligt ze bij mij, en ik heb je beloofd dat ik goed voor haar zal zorgen.

Vorige week, op wat later de laatste dag van jouw leven bleek, ontdekte ik een nummer dat me raakte. Het is van Blair Jollands, een bekende internationale producer en singer-songwriter. Frans en ik zagen hem onlangs live in Hoofddorp en hij speelde zelfs een nummer speciaal voor ons.

De dag van je overlijden, ontdekte ik zijn onlangs uitgebrachte liedje 'Don’t Cry'. Ik vond het zo goed dat ik het minstens tien keer heb beluisterd. Later die avond keek ik door het raam naar de sterren. Het was superhelder. En ik dacht aan jou. De dag ervoor leek je zowaar een kleine opleving te hebben. ‘Dag, kind’, zei je, en je grapte wat tegen de arts.

Ik weet nog dat ik Frans die avond zei: 'Ik zie zoveel zonnen. Zijn dat allemaal sterrenstelsels?' En we spraken over de mogelijkheid van leven elders in het heelal. We bleven kijken naar die prachtige sterren, en daarna ging ik slapen. Maar nog geen uur erna werd ik gebeld: 'Je moeder is overleden'. Misschien wel precies op het moment dat ik naar die sterren keek.

Alsof alles samenkwam op die dag – de sterren, de song van Blair, en jouw afscheid. ‘Don’t Cry’, zegt Blair, en het is precies wat jij nu tegen ons zou zeggen. 'Huil niet om mij, maar ga ervoor. Leg je zware last neer. Er zijn nog zoveel mooie dingen die kunnen komen.'

Mam, je was altijd bezorgd om ons: 'Wat gebeurt er als ik er niet meer ben?' zei je me vaker. 'Dan kan ik niet meer voor jullie zorgen'. Maar ik weet dat je zou willen dat we verdergaan en dat we het leven omarmen. Ik hoop dat je nu op een plek bent waar je rust hebt, waar je elke dag een laatste drup kunt drinken en goede gesprekken kunt hebben. En ik hoop dat we ooit weer samen kunnen lachen.

'Hou je taai, hè', zei je de een-na-laatste keer dat ik je zag. En dat is precies wat ik ga doen. Dag lieverd. En je weet wat ik altijd tegen je zeg, hè, als ik afscheid van je neem:

Doe geen dingen die ik ook niet zou doen.

Xxx